مهندسی و معماری

مهندسی و معماری

آشنایی با وسایل ترسیم معماری

دانشجویان معماری وقتی وارد دانشگاه می شوند یکی از اولین کارهایی که باید انجام دهند، خرید وسایل ترسیم معماری است بدین منظور در این بخش تصمیم گرفتیم برای آشنایی دانشجویان ترم اول معماری به معرفی ابزارهای ترسیمی بپردازیم. پس با ما همراه باشید.
1) تخته رسم

صفحه ای است مستطیل شکل، به ابعاد 70×100 سانتی متر از انواع چوبهای صنعتی که کناره سمت چپ آن سر تا سر از یک تکه چوب ساخته شده است. در حال حاضر تخته رسمهایی که برای استفاده دانشجویان ساخته می شود، در ابعاد تقریبی 70×50 سانتی متر و از چوب های صنعتی مانند نئوپان که هردو سطح آن باروکش چوب پوشیده شده یا چوبهای چند لایه که اطراف آن رهواری از چوب سخت چسبانیده شده تا هم ضخامت چوب نئوپان یا چند لایی را بپوشاند و هم حرکت خط کش تی روی آن به آسانی انجام شود. معمولاً، دو پایه سراسری در جهت عرض آن چسبانیده شده است که به تخته رسم شیبی مناسب می دهد تا کار ترسیم بر روی آن، انجام گیرد.
2) میز نقشه کشی

میزی است با رویه کاملاً صاف، نرم و مسطح با پایه های فلزی (بندرت چوبی) به ابعاد 80×120 سانتی متر و یا 120×180. شما می توانید به راحتی ارتفاع میز و شیب سطح میز را تنظیم کنید.

3) خط کش
خط کش های نقشه کشی:به دو دسته ریلی(قرقره ای) وT شکل تقسیم بندی می شوند.

خط کش ریلی از دو طرف بــه وسیله ی دو نخ کـــــه از قرقره های آن می گذرد حرکت می کند.جنـــس این خط کش ها از پلاستیک یا آلومینیوم است وبر روی میز نقشه کشی قرار دارد.

خط کش T شکل که از آن برای رسم خطوط افقی استفاده می شود دارای جنس های چوبی،پلاستیکی و فلزی است.

معمولاً خط کش های تی شکل در دو نمونه ساخته می شوند :
یکی خط کش با سر ثابت که فقط برای رسم خطوط افقی قابل استفاده است. دیگر، خط کش با سر متحرک که تحت هر زاویه ای قابل تنظیم است و می توان به وسیله آن خطوط با زاویه دلخواه تنظیم نمود.

دقت کار خط کش های T شکل کمتر از خط کش ریلی است.

4) گونیاها

برای کشیدن خطوط قائم و کلیه خطوطی که دارای زاویه ای مشخص (ضریبی از عدد 15) باشند، از گونیا استفاده می شود. گونیا دو نوع است: گونیای ثابت و گونیای متغیر. گونیای ثابت دو نوع است: گونیای 45 درجه و گونیای 30-60. گونیای 45 درجه دارای زوایای 45 درجه است و گونیای 30-60 دارای زوایای 30 و 60 درجه می باشد. و اما گونیای متغیر، گونیای متغیر دارای لولایی است که می توان به کمک آن زوایای مختلف را ترسیم کرد.

5) دستگاه ترسیم درفتینگ

درافتینگ، وسیله ای است که به جای خط کش تی و گونیا به کار می رود و به وسیله آن می توان کلیه خطوط را تحت هر زاویه ای براحتی و با دقت بالا رسم نمود. این دستگاه بر روی میز نقشه کشی نصب می شود و با استفاده ازآن می توان نقشه های بسیار دقیق ارائه داد.درافتینگ دارای دو خط کش عمود بر هم است که در حالت عادی یکی از آن ها موازی خط افق است .
6) اشل

خط کشی است مدرج، معمولاً با تیغه مثلث (فرمهای دیگری وجود دارد) دارای 6 لبه که روی هر لبه آن یک مقیاس بسیار دقیق مدرج شده است. جنس اشل، پلاستیک فشرده به رنگ سفید می باشد. ز اشل به هیچ وجه نباید برای خط کشی و یا برش کاغذ استفاده کرد. بلکه منحصراً مختص اندازه گیری و اندازه گیری است و باید پس از پایان کار در جلد مخصوص خود قرار داده شود.
7) انواع مدادها
به طور کلی مدادها به سه گروه تقسیم می شوند : گروه اول مدادهای سخت یا Hard که با حرف H مشخص شده اند. هر چه شماره H بالاتر باشد، سختی مواد بیشتر و کم رنگتر است.
گروه دوم مدادهای سیاه یا Blak می باشند که با حرف B مشخص شده اند. هر چه شماره B بیشتر باشد، مغز مداد نرمتر و رنگ آن سیاه تر (پررنگ تر) است. این مدادها بیشتر در کارهای طراحی هنری کاربرد دارند.
بجز دو گروه B,H دو نوع مداد نیز برای کارهای عمومی مانند نوشتن و نظایر آن کاربرد دارند، که با حرف HB,F مشخص شده اند. این دو مداد دارای کیفیتی متوسط می باشند چون تا حدودی سختی H و رنگ B را یکجا دارند.
8)پرگار

برای ترسیم دایره با شعاع های متفاوت، از پرگار استفاده می شود. بازوهای پرگار باید بلند و مفصل دو بازو دارای پیچ کنترل باشد تا در موقع رسم دایره شعاع آن تغییر نکند.
9) قلم های راپید

به طور کلی قلمهای راپید در دو نمونه عرضه شده اند: یک نمونه آن برای کارهای کشیدنی (ترسیم) کاربرد دارند. نمونه دیگر آن، علاوه بر کارهای خط کشی (ترسیم) ، برای کارهای نوشتنی (شابلن نویسی) مورد استفاده قرار می گیرند.
راپید قلمی است که در ضخامت های مختلف در بازار موجود است. زمانی که جوهر این قلم تمام شود شما به راحتی می توانید در آن جوهر بریزید. هنگام ترسیم قلم راپید را باید به نحوی در دست بگیریم که زاویه قلم با خط افق از 80 درجه کمتر نباشد. در غیر این صورت، خط به صورت مقطع رسم می شود و اگر برای مدت زمان طولانی از قلم راپید به طور نادرست استفاده شود. نوک قلم در یک جهت ساییده شده، کاغذ را پاره می کند.
10) شابلنها
شابلن وسیله ای است که به وسیله آن می توان شکل، مدل و یا حرف خاصی را به تعداد مورد نیاز به صورت یکسان و یک اندازه ترسیم نمود.
به طور کلی شابلنها را می توان به گروه های زیر تقسیم نمود:
گروه اول:شابلن حروف و اعداد گروه دوم :شابلنهای معماری گروه سوم :شابلنهای سطح های هندسی منظم
گروه چهارم :شابلنهای تأسیساتی – الکتریکی

از شابلن ها در نقشه کشی به منظور رسم سریع،راحت و دقیق اشکال و یا نوشتن حروف واعداداستفاده میشود
برای رسم انواع و اقسام اشکال و نوشته ها در معماری انواع و اقسام شابلن وجود دارد:
شابلن مبلمان

شابلن اشکال هندسی

پیستوله: شابلنی است برای رسم خطوط منحنی

11) نقاله

از این ابزار، برای اندازه گیری زاویه و یا رسم راویه با درجه مشخص استفاده می شود. نقاله ، نیمدایره ای است از جنس پلاستیک شفاف و بی رنگ به نام «پلاکسی گلاس» که بسیار دقیق به 180 مدرج شده است و در دو جهت، از صفر تا 180 ( در جهت عقربه ساعت و در جهت خلاف آن) شماره گذاری گردیده که هر قسمت آن، یک درجه را نشان می دهد. نمونه های دایره کامل آن که به 360 تقسیم شده نیز وجود دارد.
کاغذهای نقشه کشی :
یکی از لوازم اصلی کار نقشه کشی و کارهای ترسیمی و طراحی، کاغذ می باشد. نوع کاغذ در کارهای ترسیمی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
به طور کلی برای کارهای نقشه کشی و کارهای ترسیمی چند نوع کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد. که عبارتند از :
الف – کاغذ پوستی:
کاغذی است سفید و نسبتاً نازک که برای کارهای تمرینی و طرحهای اولیه از آن استفاده می شود. کاغذ پوستی خوب، باید دارای خصوصیات زیر باشد:
1 – رنگ آن سفید باشد.
2 – نسبتاً نازک باشد به طوری که تصویر و خطوط، به خوبی از پشت آن (زیر آن) دیده می شود.
3 – سطح کاغذ به اندازه کافی زبر باشد که مداد به خوبی روی آن اثر بگذارد و در موقع پاک کردن اثر خط مداد روی آن باقی نماند.
ب – کاغذهای کالک :
نوعی کاغذ نرم ضد چربی است که به اندازه کافی نور از آن عبور می کند و برای کپی برداری و طرح برداشتن مناسب است و نسبت به میزان انتقال نور، برای نسخه برداری با دستگاه چاپ و تکثیر اوزالید مورد استفاده قرار می گیرد.
نکته :
از خصوصیات این کاغذ این است که اشتباهات ترسیمی مرکبی، با کشیدن تیغ، براحتی از روی آن تراشیده می شود.
ج – کاغذ سفید :
کاغذهای سفید بدون خط که همه افراد کم و بیش با آن آشنا هستند و در اغلب کارها مورد استفاده قرار می گیرد.
انواع این کاغذها از روی وزن آنها مشخص می گردند و به کاغذهای 60.80.100.120 گرمی معروف می باشند. (این مقدار وزن مربوط به یک متر مربع کاغذ می باشد) به طور کلی، هر چه وزن کاغذ بیشتر باشد آن کاغذ ضخیم تر و مقاومتر و سطح آن کاغذ برای کارهای ترسیمی مناسب تر است
کاغذ شطرنجی: از این کاغذ برای رسم سریع نقشه، بدون استفاده از خط کش T استفاده می شود.

-کاغذ فابریانا یا کاغذ سفید:  کاغذهای سفید بدون خط که همه افراد کم و بیش با آن آشنا هستند و در اغلب کارها مورد استفاده قرار می گیرد. از این کاغذ برای رسیم نهایی یا پایانی طرح استفاده می شود
انواع این کاغذها از روی وزن آنها مشخص می گردند و به کاغذهای 60.80.100.120 گرمی معروف می باشند. (این مقدار وزن مربوط به یک متر مربع کاغذ می باشد) به طور کلی، هر چه وزن کاغذ بیشتر باشد آن کاغذ ضخیم تر و مقاومتر و سطح آن کاغذ برای کارهای ترسیمی مناسب تر است. .

برای دستیابی به ترسیمات نهایی، می توان هر کار ترسیمی را به دو مرحله تقسیم کرد :
مرحله اول :کلیه ترسیمات به صورت مدادی انجام گیرد.مرحله دوم :ترسیمات مدادی، بر روی کاغذ کالک و یا در صورت لزوم کاغذ سفید با قلم و مرکب صورت می گیرد.
وسايل نقشه کشي
1-مداد هاي نقشه کشي:
مداد هاي نقشه کشي به سه گروه H,Bو F (بر حسب ميزان سختي و نرمي مغز انها)تقسيم بندي مي شوند.

الف)مداد هاي گروهh:مداد های گروه h را مداد سخت مینامند.

هر چه ضرایب یا شماره های H بیشتر شود رنگ خطوط مداد کم رنگ تر و مغز ان سخت تر میشود.این مداد ها جهت ترسیم خطوط اندازه ,انواع هاشور ,خطوط کمکی وطرح اولیه نقشه و…استفاده میشود.

ب)مداد های گروه B:این گروه را مداد های نرم می نامند.

هرچه ضرایب یا شماره های B بیشتر شوند رنگ خطوط مداد پررنگ تر و مغز ان نرم تر میشود.این مداد ها جهت ترسیم خطوط کادر دور نقشه ,خطوط دور جدول مشخصات ,خطوط اصلی قوس ها و دوایر,سهمی ها ,حروف و اعداد و خطوط برش خورده استفاده میشود.

ج)مداد های گروه F:مداد های این گروه را مداد های متوسط می نامند.

مداد های HB,H1وB1 نیز به عنوان مداد متوسط در ترسیمات استفاده میکنند.

این مداد ها جهت ترسیم خطوط داخلی جدول ,مشخصات,خطوط نمایی ,خط چین,خطوط محور تقارن و… استفاده میشود.

مداد
2-مداد اتد
اتود قلمی است فلزی یا پلاستیکی سخت که به وسیله ی فشار دادن اهرامی درقسمت بالا ی آن دهانه باز شده و نوک(مغز) داخل آن قرار می گیرد.اتودها را بر حسب ضخامت مغز آن ها نام گذاری می کنند.ضخامت های مختلف مغز اتودها3،5،7،و…است.
3-مداد تراش
دستی
رومیزی
مداد تراش دستی
مداد تراش رومیزی
4-سنباده(سمباده)
کاربرد:سنباده جهت تیز کردن مغز مداد استفاده میشود.بر روی تخته سنباده چند لایه کاغذ سنباده نصب شده که پس از صاف شدن سطح سنباده ,برگ صاف شده را برداشته و از لایه ی جدید استفاده میکنند.

5-برس:
کاربرد:برای تمیز کردن سطح روی نقشه (گرفتن براده های مداد پاک کن)از برس استفاده میشود.

6-چسب
انواع چسب:

کاغذی
پلاستیکی معمولی
نامرئی یا ترانسپرنت:برای چسباندن پارگی کاغذ و چسباندن تایتل های چاپی روی کاغذ کالک از این چسب استفاده میشود.
چسب
7- تخته رسم
صفحه ی مستطیل شکلی که جنس ان از چوب است (کاج یا گردو)بوده و دارای پایه ی کوتاه و روکش پلاستیکی صاف میباشد,تخته رسم مینامند.

توجه:در طرفین تخته رسم ها معمولا باریکه ای از چوب سخت نصب مینمایند.

انواع تخته رسم از نظر شیب:
شیب دار ثابت(روی دو پایه)
شیب دار متحرک(قابل حرکت به سمت بالا و پایین)

8- میز رسم
تخته رسم هایی که روی پایه ی بلند ومتحرک نصب میشوند و دارای روکش صاف میباشند,میز رسم (میز نقشه کشی)مینامند.

میز رسم
9-چراغ میز نقشه کشی

10-صندلی های نقشه کشی
11- دستگاه نقشه کشی
12- خط کش نقشه کشی
قرقره ای
تی
خط کش تی
13- گونیا
14-جعبه پرگار
15-کاغذ های نقشه کشی
انواع کاغذ ر نقشه کشی:

الف)کاغذ اشتاین باخ(اشتن باخ)
کاربرد:در رسم اولیه ی نقشه در کلاس های نقشه کشی استفاده میشود.

مشخصات:

رنگ ان سفید است
حالت مقوایی به هم فشرده دارد
وزن ان در بازار 80 تا 90 گرم است.
ب)کاغذ پوستی:
کاربرد:جهت ترسیمات مقدماتی و اسان تر کار کردن طراح مورد استفاده قرار میگیرد.

مشخصات:

بسیار نازک است
به صورت ورقی یا کیلویی خریداری میشوند
بهترین ان شفاف است(براق نمیباشد)
ج)کاغذ کالک:
کاربرد:جهت مرکب کاری و به ردیف در اوردن نقشه ها و طرح های ترسیم شده روی کاغذ پوستی از کاغذ کالک استفاده میشود.

مشخصات:

شفاف است
استحکام ان از کاغذ پوستی خیلی بیشتر است
به صورت برگی یا رولی یا وزنی خریداری میشود.
د)کاغذ میلی متری
ه)کاغذ فابریانا.